Dlaczego wigilię Nowego Roku nazywamy Sylwestrem?

Sylwester, czyli inaczej tłusta wigilia – wigilia Nowego Roku, dzień poprzedzający Nowy Rok, kiedy to świętuje się koniec starego roku i początek nowego, stanowiąca czas hucznych zabaw i balów, toastów, sztucznych ogni czy pokazów fajerwerków. Jednocześnie 31 grudnia to imieniny Sylwestra i stąd pochodzi nazwa tego dnia. Jest to spowodowane tym, że w Kościele katolickim obchodzone jest wspomnienie liturgiczne papieża Sylwestra I.

Dzień św. Sylwestra jest ostatnim dniem w roku kalendarzowym. Dlatego w kościołach urządza się wieczorem specjalne nabożeństwo dziękczynno-ekspiacyjno-błagalne. Duszpasterze zdają wiernym sprawozdania z całorocznej pracy w parafii. Znane są także w całym świecie „zabawy sylwestrowe”, czyli „Sylwestry”.

Samo święto pożegnania starego i powitania nowego roku narodziło się dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Początkowo obchodzono je tylko w bogatszych warstwach społeczeństwa, stopniowo zwyczaj przedostawał się do życia uboższych ludzi. Wprawdzie już wcześniej w tym czasie witano nowy rok, ale moment ten wiązał się z Bożym Narodzeniem, a 1 stycznia jako oficjalny początek roku ustalono dopiero w XVI wieku wraz z wprowadzeniem kalendarza gregoriańskiego. Na wsiach wieczór ten przypominał pod względem rytuału Wigilię, choć nie obowiązywał ścisły post. Po północy lub nad ranem po wsiach zaczynali chodzić kolędnicy, nazywani drabami lub bekusami w maskach, ubrani w baranie kożuchy, szpiczaste słomiane czapy i z laskami albo widłami w rękach. Należało ich wpuścić i ze spokojem znosić wszystkie krzyki, żarty i figle, od smarowania sadzą panien po wypuszczenie bydła z obory, bo ich życzenia były obietnicą dostatniego i zdrowego roku. Na początku XX wieku pojawiły się lokalne zwyczaje przeżywania nocy sylwestrowych. Na przykład w Danii zeskakiwano z krzesła o północy, a w Hiszpanii wraz z każdym uderzeniem zegara zjada się jedno winogrono. W wielu państwach, w tym w Polsce, tradycyjnym trunkiem jest wtedy szampan.

Sylwester urodził się w Rzymie. Był synem Rufina – kapłana, który w czasie prześladowań dioklecjańskich przechowywał księgi liturgiczne i Pismo Święte należące do Kościoła w Rzymie. Po wczesnej śmierci ojca, jego matka Justa oddała go na wychowanie do pewnego uczonego kapłana. Młodzieniec posiadł „mądrości książkowe” i „cnotliwe usposobienie”. Spowodowały one, iż ze szczególną miłością odnosił się do wędrujących pielgrzymów. Przyjmował ich do swego domu i otaczał wszechstronną opieką.

W wieku trzydziestu lat Sylwester został wyświęcony na diakona, a następnie prezbitera. Jego gorliwa służba Bogu sprawiła, iż cieszył się powszechnym szacunkiem i w 314 roku został wybrany papieżem.

Jego pontyfikat przypada na czas po ogłoszeniu edyktu mediolańskiego gwarantującego swobodę wyznania chrześcijanom – od 31 stycznia 314 do 31 grudnia 335 roku. W Liber Pontificalis (VII–VIII wiek) i u Anastazego znajduje się o nim niewiele więcej niż spis darowizn udzielonych Kościołowi przez Konstantyna Wielkiego. Papież polecił rzymski dzień słońca (łac. dies solis) jako Dzień Pański (pamiątka zmartwychwstania Chrystusa) a Konstantyn Wielki dekretem w 321 roku ogłosił niedzielę wolną od pracy.

Na synodzie w Arles, zwołanym przez Konstantyna Wielkiego, był reprezentowany przez kapłanów Klaudiusza i Wita oraz diakonów Eugeniusza i Syrycjusza. Synod ten dotyczył herezji donatystów. Na Soborze Nicejskim I zaś był reprezentowany przez kapłanów Wincentego i Wita. Prawdopodobnie prowadził sobór w Rzymie, który potępił herezję Ariusza i jego zwolenników.

Gdy Konstantyn Wielki ufundował bazyliki św. Jana na Lateranie (324) i św. Piotra na Watykanie (326), Sylwester I dokonał obrzędu uroczystej konsekracji obu świątyń. Odtąd każda świątynia była konsekrowana w podobny sposób. Według legendy to właśnie św. Sylwester pozyskał dla wiary matkę Konstantyna Wielkiego – św. Helenę. Wiele legend z nim związanych okazało się jednak nieprawdziwych, np. o ochrzczeniu przez niego Konstantyna Wielkiego – władcę na łożu śmierci ochrzcił Euzebiusz z Nikomedii.

Zmarł 31 grudnia 335 r. Data ta wydaje się pewna, gdyż spotykamy ją w najdawniejszych dokumentach. Szczątki papieża spoczęły w katakumbach św. Pryscylli, gdzie w VII wieku wystawiono ku jego czci bazylikę. Obecnie relikwie św. Sylwestra I znajdują się niedaleko miasta Modena. Sylwester jest patronem tego miasta i diecezji, która ma w tym mieście swą stolicę. Jest także patronem zwierząt domowych, wzywany bywa w modlitwie o dobre zbiory paszy, a także o szczęśliwy i pomyślny nowy rok.

W VII wieku wybudowano tam bazylikę ku jego czci. Obecnie część relikwii świętego znajduje się w kościele parafialnym w Nonantola – 11 km od Modeny. Innym kościołem pod jego wezwaniem jest kościół na Kwirynale.

W ikonografii przedstawiany jest w szatach pontyfikalnych. Na prawosławnych ikonach przedstawiany jest jako stary mężczyzna z krótką siwą brodą i kędzierzawymi włosami w liturgicznych szatach biskupich, trzymający w dłoniach Ewangelię. Jest patronem zwierząt domowych.